Köln Üniversitesi tarafından yayımlanan çalışma, hukuki dayanakların mevcut olduğunu ortaya koyuyor.
Sınıflandırma Sonrası Yeni Soru İşaretleri
Federal Anayasayı Koruma Dairesi’nin (BfV) Mayıs ayında Almanya için Alternatif Partisi’ni (AfD) “kesinleşmiş aşırı sağcı” olarak tanımlaması, ülkede siyasi dengeleri sarsan gelişmelerden biri oldu. Bu açıklamanın ardından kamuoyunda, söz konusu bulgunun olası bir parti yasağını tetikleyip tetiklemeyeceği yönünde yoğun tartışmalar başladı. Almanya’da bir siyasi partinin yasaklanması, hem siyasi açıdan hem de hukuki anlamda oldukça yüksek engellere sahip bir süreç olarak biliniyor.
Hukukçuların Hazırladığı Özel Rapor
Bu tartışmaların ortasında, Köln Üniversitesi Kamu Hukuku ve İdari Çalışmalar Enstitüsü Müdürü Prof. Markus Ogorek tarafından hazırlanan kapsamlı bir rapor, ilk kez bu soruya detaylı bir hukuki perspektiften yanıt veriyor. Perşembe günü kamuoyuna açıklanacak rapor, ZDF’ye sunuldu. Çalışma, BfV’nin AfD hakkındaki bulgularının, Federal Anayasa Mahkemesi’nde açılacak olası bir yasaklama davasında kullanılabilirliğini değerlendiriyor.
Prof. Ogorek, raporunda özellikle istihbarat sınıflandırmaları ile anayasal yasaklama süreci arasındaki farkları ortaya koyuyor. Ona göre, istihbarat dairelerinin görevi bir tehdidi tanımlamak ve raporlamak iken, Federal Anayasa Mahkemesi’nin rolü bu tehdidin anayasal düzene yönelik somut bir tehlike oluşturup oluşturmadığını belirlemektir.
Tarihte Sınırlı Örnekler
Almanya tarihinde bugüne kadar yalnızca iki parti yasaklanabildi. Bu durum, sürecin ne denli karmaşık ve titiz bir inceleme gerektirdiğini gösteriyor. Anayasa’ya göre, bir partinin yasaklanabilmesi için yalnızca demokrasiye aykırı fikirler savunması yetmiyor; aynı zamanda “özgür demokratik temel düzeni ortadan kaldırmaya yönelik aktif ve saldırgan bir tutum” sergilemesi gerekiyor.
AfD’nin İdeolojik Yaklaşımı Mercek Altında
BfV’nin yayımladığı raporda AfD’nin, etnik temelli bir halk anlayışı benimsediği ve bu yaklaşımın anayasanın temel ilkeleriyle çatıştığı vurgulanıyor. Buna göre parti, “Alman vatandaşlığı” ile “etnik Alman kimliği” arasında ayrım yapıyor ve vatandaşları farklı kategorilere ayırıyor. Rapora göre bu durum, eşitlik ilkesine ve insan onuruna doğrudan aykırı.
Prof. Ogorek, çalışmasında bu bulguların doğrudan bir yasaklama için kesin yeterlilik sunmadığını kabul ediyor. Ancak aynı zamanda, AfD’nin mevcut anayasal düzene yönelik saldırgan bir tavır içinde olduğuna dair çok sayıda işaret bulunduğunu belirtiyor.
Siyasi Karar Belirleyici Olacak
Çalışmanın en çarpıcı sonucu, BfV’nin bulgularının yasal standartlarla “büyük ölçüde karşılaştırılabilir” olduğu ve olası bir yasaklama davası için güçlü bir temel oluşturabileceği yönünde. Buna karşın, böyle bir başvurunun yapılıp yapılmayacağı siyasi iradenin vereceği bir karar olacak.
Öte yandan AfD, BfV’nin kendisini “aşırı sağcı” olarak sınıflandırmasına karşı Köln İdare Mahkemesi’nde dava açtı. Bu dava devam ederken, olası bir yasaklama başvurusu ihtimali şimdiden gündeme gelmiş durumda. Köln Üniversitesi tarafından yayımlanan bu çalışma, tartışmayı daha da yoğunlaştıracak gibi görünüyor.