Almanya’da çalışanlar ve işverenler, brüt maaşlarının ortalama %17,1’ini sağlık sigortası primlerine ayırıyor. Ancak artan prim yüküne rağmen sağlık hizmetlerinde anlamlı bir iyileşme hissedilmiyor. Bu durumun arkasında yükselen ilaç maliyetleri önemli bir neden olarak öne çıkıyor.
Kişiselleştirilmiş Tıp: Devrim mi, Maliyet Tuzağı mı?
Bielefeld Üniversitesi sağlık ekonomisti Wolfgang Greiner, ilaç fiyatlarındaki artışın temel sebebinin kişiselleştirilmiş tıp olduğunu belirtiyor. Artık yeni ilaçlar, geniş kitleler için değil, örneğin nadir görülen kanser türleri veya bağışıklık sistemi hastalıkları olan küçük hasta grupları için geliştiriliyor. Greiner’e göre bu durum, “Araştırma ve geliştirme maliyetlerinin az kişiye yayılması nedeniyle birim maliyetleri ciddi şekilde artırıyor.”
Ayrıca modern ilaçların çoğu, biyolojik üretim teknikleriyle – örneğin bakteriler kullanılarak – üretildiği için seri üretimi zor ve pahalı hale geliyor.
İlaç Endüstrisi Kârda Zirvede
Greiner, ilaç sektörünün kâr potansiyeline dikkat çekerek, “%25’e ulaşan kâr marjları mümkün. Bu oran diğer sektörlerin oldukça üzerinde,” dedi. Ancak bu yüksek marjlar, her araştırmanın başarılı sonuç vermemesi nedeniyle değişkenlik gösteriyor. Yine de başarılı bir ürün geliştirildiğinde, şirketler yüksek fiyatlar talep edebiliyor.
İlaç endüstrisinin çatı kuruluşu olan Araştırmacı İlaç Şirketleri Derneği, Almanya’da fiyatların tek taraflı belirlenmediğini ve GKV-Spitzenverband ile yürütülen müzakerelere dayandığını belirtiyor. Liste fiyatlarının ardından gizli indirimler de pazarlığın parçası.
AB Ortak Müzakere Gücü Arayışında
Uzmanlar, Avrupa Birliği’nin ilaç fiyatları konusunda daha aktif rol alması gerektiği görüşünde. Eleştirmenlere göre, ilaç fiyatları ulusal düzeyde değil, AB genelinde ortak müzakere ile belirlense, daha düşük fiyatlar elde edilebilir.
Mevcut durumda, Euripid veri tabanı yalnızca resmi liste fiyatlarını içeriyor. Gerçek ödemeler ve gizli indirimler ise şeffaf değil. Sağlık sigortaları ise KDV’nin %19’dan %7’ye düşürülmesini ve zorunlu üretici indirimlerinin artırılmasını talep ediyor.
Tartışmalı Soru: Hangi İlaçlara Erişim Olmalı?
Ekonomist Greiner, ilaç maliyetlerini kontrol altına almak için toplumsal bir tartışmadan kaçınılamayacağını vurguluyor: “Sigortalılar için hangi ilaçlar gerçekten karşılanmalı?” Hollanda gibi bazı ülkelerde, maliyeti çok yüksek olan ilaçlar pazara hiç sunulmuyor. Bu ise tedaviye erişimde eşitsizlik riski doğuruyor.
Sonuç: Sağlık Sisteminde Yeni Denge Arayışı
Almanya’da sağlık harcamaları ve ilaç maliyetleri arasındaki gerilim büyüyor. Sağlık sisteminin sürdürülebilirliği adına alınacak kararlar, hem ilaç endüstrisinin rolünü hem de hastaların erişim haklarını yeniden şekillendirebilir. Ancak çözüm, maliyet ve etik dengesinin hassas yönetimini gerektiriyor.