Size yasaklanmış çocuk kitaplarından bahsetsek ne düşünürsünüz ya da bu kitapların tuhaf yasaklanma nedenlerini söylesek?
Yasaklanma Nedenlerine İnanamayacağınız Çocuk Kitapları
Size yasaklanmış çocuk kitaplarından bahsetsek ne düşünürsünüz ya da bu kitapların tuhaf yasaklanma nedenlerini söylesek?
Endişe duyulması gereken bu durum, dünyanın birçok yerinde geçmişten bugüne kadar devam etmiş, gelişen teknoloji ve kitle ile devam etmekte.
Çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişen bu sıra dışı uygulamadan daha garip olan bir durum var ki; bu yasaklı kitapların bir kısmının çocuk edebiyatında yıllarca çok satan, en fazla okunan, hemen hemen çocuklu her kesimin evlerine giren kitaplar arasında yer aldığı gerçeğidir.
Çocukların ve hatta yetişkinlerin hayal güçlerini geliştiren ve dünyaya bambaşka bir gözle bakmayı sağlayan masal kitaplarına bu kadar gerçekçilik yükleyerek onları edebiyattan uzaklaştırmak ancak karanlık zihinlerin meziyeti olarak düşünülebilir.
Bu yasaklı çocuk kitaplarını ve yasaklanma nedenlerini merak ettiğinizi hisseder gibiyiz.
Peki nelerdir bu yasaklı çocuk kitapları, acaba birine bile denk geldiniz mi, okudunuz mu, sizin de evinize girdi mi, kitaplığınızda yer aldı mı?
Kaygı veren bu sorulara cevaplarınızı yazı dizimizde bulabilirsiniz.
Yasaklanmış olan çocuk kitaplarının içinde en popüler olduğunu düşündüğümüz bir kitap serisiyle başlayalım:
Harry Potter
Harry Potter! Evet yanlış duymadınız. Seri halinde yazılan ve hatta popülerliğini bir dizi ekranlara taşıyan, sadece çocukların değil, 7'den 70'e her kesimin ilgi odağı olmayı başaran dev bir yapıt olan Harry Potter'ın yasaklanma nedeni ise sizi şaşırtabilir.
Çünkü, bildiğimiz bir gerçek var ki hiçbir büyücü masalı milyonlarca çocuğun kalbini bu denli kazanamamıştır.
Böylesi bir kitabın yasaklanma nedeni ne olabilirdi?
Avustralya'da popüler olan bir Hristiyanlık okulu Harry Potter masalındaki büyücülük ve cadılık kavramlarının anlatım tarzının Hristiyanlıkla bağdaşmadığını savunarak kitabı kendi okulunda tamamen yasakladı.
J.K Rowling'e ait ünlü seri, daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'ndeki St. Edward Katolik okulu tarafından çocukluk çağına tehlikeli şekilde büyücülüğü övdüğü ve zihinlere kazıdığı gerekçesiyle yasaklandı.
Tüm bunların gerçekleşmesiyle Birleşik Krallık'ta da birçok aile benzer gerekçelerle kitapları almayarak boykot etti, daha sonra çocukların bu başarılı seriyi okumaları yasaklandı.
Alice Harikalar Diyarında
İçinde barındırdığı kelime oyunları ile değişik karakterlerin okuyanların hayal güçlerini sorguladığı ve kuralları inkar eden bir başka masal kitabı olan Alice Harikalar Diyarında, zamanların çok ötesinde bir anlatıma sahip olarak yasaklanan çocuk kitapları arasına girmiştir.
Hayvanlara yüklediği insani özellikler ile hayvanlarla insanları eşit seviyede tuttuğu gerekçesiyle tehlikeli olarak görülmüş ve Çin'in Hunan eyaletinde yasaklanmış, bunun ardından Amerika Birleşik Devletleri'nde de bazı kütüphanelerde aynı gerekçeyle kitaplıklardan tamamen kaldırıldı.
Şeker Portakalı
İşte neredeyse herkesin bildiği gibi Türkiye'de yasaklanması uygun görülen bu kitap, "100 Temel Eser" sıralamasına girmiş dolayısıyla hemen hemen her çocuğun evine girmeyi başarmıştır.
Çocuk edebiyatının önemli eserleri arasında yer alan Şeker Portakalı'nın yasaklanması CNNTürk'ün haberine göre bir velinin bu durumu paylaşmasıyla başladı.
Çocuğuna performans ödevi olarak verilen bu kitabı okuyan veli, kitapta geçen argo ve küfürlü sözleri fark edince kitabın yasaklanması için bir kampanya başlattı, nitekim çok sürmeden ülkede faal oluşturdu ve bakanlık kitabın yasaklanmasına karar verdi.
Bakanlık, daha sonra gerekçesinde, kitabın "Türk örf ve adetlerine uymadığını ve çocuk gelişimini olumsuz anlamda etkileyecek içeriğe sahip olduğunu" belirtti.
Ardından Şeker Portakalı'nı öğrenciye performans ödevi olarak veren öğretmen hakkında soruşturma açıldı ve örtülü sansür süreci başladı.
Bülbülü Öldürmek
60'lı yıllarda ABD'de yayınlanan ve dünya genelinde de yankı uyandıran Bülbülü Öldürmek ülkemizde de en çok okunan kitaplar listesine adını yazdırmayı başardı.
Kitabın yayınlandığı yıllarda Amerika'nın güney kesiminde dönemin toplumsal sorunu olan ırkçılık hakimdi, kitabın içeriği de ırkçılığı ve bireyler arasındaki eşitsizliği ele alıyordu.
Ancak bu kitabı sıra dışı yapan özellik, tüm bunların bir çocuk gözünden gerçekleşiyor olmasıydı. Böylesine sevilen ve ses getiren bir kitabın sizce kitabın yasaklanma nedeni ne olabilir?
Çocuklara ırkçılığı küfürlü bir dil kullanarak anlattığı gerekçesiyle ülke tarafından yasaklanarak raflardan kaldırıldı.
Yeni dönem olarak 2020 yılında Mississipi'de bir lisenin edebiyat müfredatından kaldırılması daha ilgi çekicidir.
Küçük Kara Balık
Kitapların en hüzünlüsü olarak akıllara kazınan Küçük Kara Balık'ı bilmeyenimiz yoktur.
Evimize girmese bile hikayesiyle herkesi büyüleyen bir kitap bu. Peki bu kitabı hüzünlü hale getiren yazarı olabilir mi sizce?
O halde gelin yazar Samed Behrengi'nin yaşam hikayesine göz atalım. İranlı ünlü yazar Behrengi, 29 yaşında kurumaya yüz tutmuş bir gölde başı ezilerek bulunan ideallerine bağlı bir öğretmendir.
Hem öğrencilerine hem de kitaplarında anlattığı özgürlükçü, eşitlikçi ve sınırları zorlamak konularıyla bilinir.
Bu yüzdendir ki, bu kavramlara uzak, bu kavramlardan korkan binlerce karanlık zihne ve onların nesline bu kitaplar yasaklanmıştır.
Ülkemizin de karanlık dönemlerinden biri olan 12 Eylül zamanlarında bu kitap ve onlarcası ülkemizde yasaklanmıştır.
Winnie-the-Pooh
Kurgu tarihindeki en bilinen ayı olarak karşımıza çıkan Winnie-the-Pooh, İngiliz yazar AA Milne tarafından kaleme alındı.
Milne'nin roman dizisinde yer alan Christoper Robin'in peluş ayısı ve dostu, Disney'in hikayeleri uyarlamasından sonra ülke genelinde popüler hale geldi.
Orijinal kitap serisinin dışında birçok filme ve diziye imza atarak ekranlara taşındı. Ancak Avrupa'da bu kadar sevilmesine rağmen bazı kesimlerde sevilmedi.
Çin'de birçok insan tarafından bu şişman ayı ile Çin'in siyasi lideri Xi Jinping benzetiliyor ve sık sık olumsuz karşılaştırmalar yapılıyordu.
Çin hükümetinin bu kitabı yasaklama gerekçesi ise siyasi başkanlık makamının ve Xi'nin itibarını baltalamaya yönelik çabaların gözlenmesidir.
Charlotte's Web
Konuşan kitaplar bir diğer deyişle konuşan hayvanlar, birçok kitapta tekrarlanan bir motif olarak karşımıza çıkar.
Charlotte's Web de bu şekilde bir konu ele almaktadır. Konuşan bir örümcek tarafından hayatı kurtarılan bir domuz ve onun kalplere dokunan hikayesini anlatan bu kitap, Kansas'ta bir grup ebeveyn tarafından çocukların kitabı okumasının tehlikeli olabileceği gerekçesiyle kampanya başlatıldı. 2006'da gerçekleşen bu kampanya, "insanların yaratılan en üstün varlık olduğunu ve insana ait özelliklerin hiçbir canlıya yüklenmemesi gerektiğini aksi halde Tanrıya karşı çıkılmış sayılacağını" savunuyordu.
James and the Gianth Peach
İngiliz yazar Roald Dahl'ın kaleme aldığı bu çocuk kitabı gibi birçok kitap da çocuk edebiyatında önemli bir yere sahiptir.
Kitabın içeriğinde bir grup böcek ve örümceğin devasa bir şeftalide çıktıkları masalsı yolculuktan bahsediliyor.
Kulağa çok büyüleyici ve ilgi çekici gelen bu konu, Wisconsin'de bir kasaba sakinleri tarafından nefretle karşılandı. Nefretin gerekçesi ise örümceğin şeftalinin dudaklarını yalamasının tasvir edilme biçiminin doğru bulunmamasıydı.
Cinsel içerikli bulunan bu kitap, çocuklar için uygun bulunmayarak yasaklandı.
Tarzan Seri Kitapları
Tarzan'ın daha çok kahramanlık yönüyle bilinmesinin aksine vahşilik yönü karakter için daha ağır basmaktadır.
Ormanda kapana kısılmış ve maymunlar tarafından büyütülmüş bir insanı anlatan Tarzan, popülerliğini korusa da Downey'de olumsuz tepkilere neden oldu.
Okuyucular zaman zaman şiddet diliyle karşılaşsa da asıl öfke nedeni bu değildi.
Yasaklanmasına neden olacak o büyük tepkilerin sebebi ise Tarzan ve sevgilisi Jane'nin nikahsız birlikteliği idi. Ormanda birlikte yaşayan ve fantastik bir kurgudan ibaret olan bu çiftin, yasa dışı ilişkilerinden dolayı halk itiraz ederek kitabın bölgede yasaklanmasını uygun buldu.
Harriet the Spy
Yine bir baş karakterden dolayı yasaklanan bir kitap olan Harriet the Spy, baş karakterle aynı ismi taşımaktadır. Spy, sınıf arkadaşlarına karşı fazla acımasız ve dürüst olmasının yanı sıra tüm bunları belgelemektedir.
Sürekli öfke nöbetleri geçiren Harriet the Spy'nin romanda aslında bir çocuk psikiyatristiyle görüşme yapması gerekiyordu.
Karakterin bu tutarsız davranışları çocukların gelişimini olumsuz yönde etkileyeceği gerekçesiyle kitabın yasaklanması uygun görüldü. Edebiyat tarihçilerinin iddiası ise Harriet'in isyankar doğasının çocukları "casusluk yapmaya ve küfretmeye" teşvik ettiğiydi.
Captain Underpants
George Beard ve Harold Hutchins'in baş karakterleri ile bilinen Captain Underpants, bu ikilinin maceralarıyla dolu fantastik bir kurgudur. Serinin bu denli ilgi çekici olması ise çocuksu mizah anlayışına sahip olmasından kaynaklanmaktadır.
Ne üzücüdür ki, bu kitap birkaç grubun olumsuz tepkisine neden oldu. Grubun bu öfkeli tavrı, Business Insider'ın haberine göre çıplaklık, cinsellik ve şiddet gibi içeriklere sahip olmasından kaynaklanıyordu.
Birkaç ebeveyn grubunun saldırganlığı normalleştirdiği gerekçesiyle kitabın yasaklanmasına neden olduğu bilinmektedir.
Tüm bu çocuk kitaplarının, çocuk edebiyatında bu denli başarılı kitaplar olması ve yasaklanması olağan bir durum muydu?
Yazarlarının sayısız ödül aldığı bu eserler ölçülüp biçilmeden, gelişigüzel mi kaleme alınmıştı?
Yasaklanma nedenlerinden bağımsız olarak çocuklar için bir tehlike arz etmekte miydi?
Bunlara siz karar verin. Tüm kitapların bizi geliştirmesi, ufkumuzu açması ve dünyamıza bambaşka bakış açıları kazandırması dileğiyle...
