Almanya’da yaşayan Suriyeliler arasında gönüllü olarak ülkelerine dönüş yapanların sayısı sınırlı kalıyor. Alman İçişleri Bakanlığı, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Aralık 2024’te görevden uzaklaştırılmasının ardından yaklaşık 1.337 Suriyelinin resmi geri dönüş programları aracılığıyla ülkesine döndüğünü açıkladı. Temmuz ayı sonuna kadar toplanan veriler, yalnızca devlet destekli programlara katılanları kapsıyor. Kamu yayıncısı ARD’nin araştırmasına göre, resmi kanalları kullanmayanlar da dâhil edildiğinde bu rakam 4.000’e yaklaşıyor.
Almanya’da çoğu iç savaşın şiddetlendiği yıllarda ülkesini terk eden 1 milyondan fazla Suriyeli yaşıyor. Hükümet, bu nüfusun bir kısmının geri dönüşünü kolaylaştırmayı hedeflerken, göç politikalarında da yeni bir döneme girildi. Başbakan Friedrich Merz’in göreve başlamasından sonraki ilk 100 gününde göçün azaltılması ve sınır dışı etme oranlarının artırılması temel önceliklerden biri haline geldi.
Geri dönüşlere devlet teşviki
Alman hükümeti, Aralık 2024’te aldığı kararla Suriyelilerin sığınma başvurularının değerlendirilmesini, yalnızca istisnai durumlar hariç olmak üzere, geçici olarak durdurdu. İçişleri Bakanlığı, Federal Göç ve Mülteciler Dairesi’nin (BAMF) Suriye’deki güvenlik koşullarının hâlâ “çok değişken” olduğunu belirterek, mevcut başvuruların askıya alındığını duyurdu.
Buna paralel olarak, gönüllü geri dönüşleri teşvik eden programlar devreye sokuldu. BAMF, 13 Ocak 2025’ten itibaren federal eyalet programı kapsamında Suriye’ye dönüşlerin organize edildiğini ve açıklanan 1.337 kişinin yalnızca bu çerçevede dönenleri ifade ettiğini vurguladı. Yetkililer, bazı eyaletlerin kendi programlarını yürüttüğünü ancak bu girişimlere ilişkin verilerin federal hükümette bulunmadığını kaydetti.
Nisan ayında ise mültecilerin koruma statülerini kaybetme endişesi olmadan kısa süreli ülke ziyaretlerine izin verileceği duyuruldu. Bakanlık, bu adımın Suriyelilerin kendi gözleriyle mevcut durumu değerlendirmelerine ve dönüş kararlarını bilinçli şekilde almalarına yardımcı olacağını bildirdi. Yetkililer, “Bunun için insanların evlerinin hâlâ ayakta olup olmadığını, akrabalarının durumunu yerinde görebilmeleri gerekiyor” açıklamasında bulundu.
Zorunlu dönüş planları gündemde
İçişleri Bakanı Alexander Dobrindt, gönüllü dönüşlerin yanı sıra belirli grupların zorunlu olarak sınır dışı edilmesi için de hazırlık yapıldığını açıkladı. Afganistan’a yeniden başlatılan sınır dışı uçuşlarında olduğu gibi, öncelikli olarak hüküm giymiş suçluların hedef alınacağı belirtildi.
Bakanlık, Suriye’deki siyasi değişim ve güvenlik koşullarındaki görece iyileşme gerekçesiyle zorunlu dönüş uygulamasının kapsamının genişletilebileceğini sinyallerini verdi. Dobrindt, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, “Afganistan ve Suriye’ye ek sınır dışı uçuşlarını organize etmek için çalışıyoruz” dedi.
Ancak bu planlar, insan hakları örgütleri ve bazı siyasi çevreler tarafından eleştiriliyor. Eleştirilerin temelinde, Suriye ve Afganistan’da hâlen devam eden güvenlik sorunları ve istikrarsızlık bulunuyor. Buna rağmen hükümet, göç politikasında kararlı adımlar atarak hem gönüllü hem de zorunlu geri dönüşleri artırmayı hedefliyor.
