İki Boyuttan Üç Boyuta Bir Göç: Metaverse
Merhabalar sevgili okurlar; bu hafta sizlerle beraber bu evrendeki gözlerimizi kapatalım. Ve “Metaverse”de açalım.
Sanırım son yılların internet jargonu olarak ifade edecek olursak en büyük hype. Bu terimi tanımlamaya çalıştığımızda; moda ya da heyecan uyandıran olaylar diyebiliriz.
Peki ama nedir bu "Metaverse"? Çarşı, şehir, ülke, gezegen, evren... Metaverse de bunların hepsini kapsayan ve birleştiren bir kavram olma iddiasında.
Bu terimin çıkış noktası Sevgili Barış Özcan’ın da bahsettiği gibi; ilk kez 1992'de kullanılan Neal Stephenson’ın “Snow Crash" yani "Kar Çöküşü” adlı bir bilim-kurgu romanınında bahsediliyordu. Kısaca açıklamak gerekirse Metaverse N. Stephenson tarafından bu kitapta; kahramanı Hiro'nun taktığı gözlükler aracılığı ile oluşturulan üç boyutlu bir sanal gerçeklik olarak tanımlanmıştı.
"Metaverse" bildiğimiz evren anlamına gelen "universe" ve öte yani "meta" kelimelerinin birleşiminden oluşuyor: Evrenin Ötesi.
Fiziksel gerçeklikle artırılmış ve sanal gerçekliğin birleştiği ortak bir online dünyalar topluluğu anlamına geliyor. Arkadaşlarımızla takılıp vakit geçirebileceğimiz, seyahat edebileceğimiz ve çalışabileceğimiz bir ortam.
Kripto para birimleriyle ilgilenenler bu evreni inşa etmeye başladıklarını söylerken, oyun dünyasındakiler biz çoktan orada yaşamaya başladık diyorlar. Kimi için ise bu sadece video olarak biliniyor. Kimileri için bildiğimiz internetin gözlüklü halinden başka bir şey değil. Bu da çok normal genellikle bağlantıları kurarak genel bir resim çizmek bu olayın bütünlüğüne odaklanmak gerçekten zor olabiliyor. Kaldı ki Metaverse gibi elle tutulur pek bir şey yok gibi görünen bir olgu olduğunda işler daha da zorlaşıyor.
Peki iyi de böyle ortamlar zaten çoktan oluşturulmadı mı, icat edilmedi mi?
"Second Life" başlangıcından günümüze kadar gelin ya da oyunların dünyasını düşünün yine World of Warcraft’tan tutun bugüne kadar sayın; Fortnite, Roblox, Minecraft. Bu oyunlar bırakın sanal dünyalar inşa etmeyi kendine has bir sanal ekonomi bile oluşturmadı mı? İşte Metaverse bunların hepsinin ve hatta bizim içinde yaşadığımız fiziksel dünyayı da kapsayacak şekilde her şeyin paylaşıldığı ortak bir yer hayal ediyor. Var olan tüm evrenlerin ötesinde bir yer.
Bu "Metaverse"e evrenlerin ötesine geçiş yapabilmek için kullanıcılar özel bir gözlük, sanal gerçeklik gözlüğü kullanıyorlardı. Bugün inşa edilmekte olan Metaverse için de aynı şey düşünülüyor. Hatta Facebook bu Metaverse kavramına öylesine inanıyor ki daha 2014 yılında 2 milyar dolar vererek Oculus firmasını satın almıştı. Bir sanal gözlük konusunda geliştirmeler yapan bir firmaydı bu. Daha sonra bu konudaki çalışmalarını sürdürmeye devam etti. Öyle ki Facebook kurucusu Zuckerberg’e göre mobil internetten sonraki en büyük yenilik bu olacak.
Böylesine büyük bir yenilik tek bir cihazla veya bir şirketin çabalarıyla inşa edilemez. Peki böyle bir ortam gerçekten mümkün olabilir mi? İnternet olabiliyorsa bu neden olmasın? Bu konuda iyimserliğimizi korumaya devam edelim ama elbette şüpheciler de var haklı olarak. Bu Metaverse kelimesinin sadece gelip geçici bir moda bir hype'dan ibaret olduğunu savunanlar. Yeter ki bizler Metaverse inşa ettiğimizi düşünürken makineler Matrix'i inşa ediyor olmasınlar.
Kelimelere takılmayalım tabi ama böyle bir ortamı inşa etmek istiyorsak bazı protokolleri, bir altyapıyı, bir sistemi, bir dili geliştirmemiz gerekiyor. Madem kendi evrenimizden farklı başka arayışlar içerisindeyiz, var olandan çok daha renkli ve eğlenceli öte evrenleri kurgulamaya çalışıyoruz o halde en azından oralarda daha özgür olamaz mıyız?
Yaşadığımız bu deneyim gerçekten çok büyük bir yenilik sunuyor bize. Bir tarafta distopya diğer tarafta ütopya olmak üzere iki yolu olan bir araba kullandığımızı varsayalım. Bunu ütopyaya çevirebilmemiz için öncelikle kurallara uygun araba kullanabilmemiz gerekiyor.
Bu yeni evreni inşa edenlerden biri olmak için. Sanırım hepimiz bu konuştuğumuz şeylerin bugün olmasa bile yarın gerçekleşeceğini biliyoruz.
Öncelikle çeşitli disiplin ve alanlardan uzmanların bir araya gelerek işin etik ve hukuki boyutlarının belirlenmesi gerekiyor. Başkasının evrenindeki kobay değil, kendi evrenimizin mimarı olabilmek için. Zira Metaverse bir oyun değil. İçinde siyasetin, ekonominin, üretimin, sosyal yaşamın, lojistiğin bu dünyada ne varsa çok daha fazlasının olacağı yeni işlerin, yeni becerilerin, yepyeni bir yaşamı doğuracağı bir yer olacak.
Bu nedenlerden dolayı hazırlıklı olmamız gerektiğini düşünüyorum. Yeni oluşan bu evrende yerimizi alacağız ki, o yol ayrımında kontrolün bizlerin elinde olabilmesi adına..
